Mat 5 | TBG | STEP | Ihuva vaiharo tavomanta airi vaiinti nahenti ruvaaqumavi vauvaro viva aiqinaqaa oru oquvi vaumanta vira vaintinavuvata viva vaunaini ruvaaqumavi vauvaro

Matthew 5

Ihuva aiqinaqaa vaiharo vakaaka tiva nimura

1 Ihuva vaiharo tavomanta airi vaiinti nahenti ruvaaqumavi vauvaro viva aiqinaqaa oru oquvi vaumanta vira vaintinavuvata viva vaunaini ruvaaqumavi vauvaro 2 Ihuva vakaaka hoqaramatero viva nai vaintinavu tiva nimiro tiharo,

3

Te Kotiva i haikarara vehiqamama vauro ti varia vaiinti nahentika vika vaivaro Kotiva vikama koqema nimitaanarove. Kotiva vikaqaa raqikiqiro vi vairamanta vika vira vaiinti nahentima vaivarave.

Muntuka qoraiqira iqi rate variaka, vika vaivaro Kotiva vikama koqema nimitaanarove. Kotiva vikama muntuka kukuqama nimitaanarove.

Tiremakeha vaiha kia náivata qoraiqama nimite variaka vika vaivaro Kotiva vikama koqema nimitaanarove. Kotiva maa vatara vika kaama nimitairara ti, vika vi vatara varevarave.

Avuqavu ni vai okarara antuqa arira ni variaka, vika vaivaro Kotiva vikama koqema nimitaira vikama ho vaivarave.

Aaqurihama nimite varia vaiinti nahentika, vika vaivaro Kotiva vikama koqema nimitaanarove. Kotiva vikama aaqurihama nimitaira vaivarave.

Quqaaqamake Kotiraqai avataqi vi varia vaiinti nahentika, vika vaivaro Kotiva vikama koqema nimitaanarove. Vi vaiinti nahentika Kotira tavevarave.

Antuareha vaa vaa ti varia vaiinti nahentika, vika vaivaro Kotiva vikama koqema nimitaanarove. Kotiva vikarama ti vaintivarave tirama vika vaivarave.

Kotirarao tiha avuqavu ni variavaro vira kaara qoraiqama nimitaqi vi varia vaiinti nahentika, vika vaivaro Kotiva vikama koqema nimitaanarove. Kotiva vikaqaa raqikiqiro vi vaira vika vira vaiinti nahentima vaivarave.

11 Ne ti tivataqi vi vaimanta vira kaara niara vaaqu uva tivaqi viha, ni qoraiqama nimitaqi viha, nana nana una uvae, qora uvae niara tivaqi vi vaivaro Kotiva virara iriharo ni koqema nimitaanarove.

12 Ni qoraiqama nimitaantemake, haaruvata vaiinti vokuka Kotira uva tiva qovaraiqu vaiintika qoraiqama nimite vaurave. Naantiara nivata mintimake qoraiqama nimite vaimanta ne nenta muntukaqihai voqamake quahaate. Kotiva ninta koqe kaiqara iriharo vira noqaa naaruvaini koqe haika ni kaama nimitairave.

Ne hore voqaara variakarave tura

(Maaki 9:50; Ruki 14:34-35)

13 Maa vataraqaa vaiinti nahenti variamanta ne vika avutana vaiha ne hore voqaara variavo. Horevano qoraiqama viro kia hiakaa irera, kia ho vira qaiqaa autu kairaro hiakaa ianarove. Horevano qoraiqama virera, qora horeve tivakero vira qaqira aqukaira vaiinti nahenti viraqaa aiqu ravaqi vi anivarave.

Ne ova voqaara variakara tura

(Maaki 4:21; Ruki 8:16, 11:33)

14 Maa vataraqaa vaiinti nahenti variamanta ne ova voqaara ataamakeha variavo. Vatuka vovano aiqina noraqaa vairaro kia vira ho mantaaqa kaanarove.

15 Kia vovano ova qumpikero kure varakero ovaqaa aqute vairave. Aqao, ekaa naavuqi variakavata tavaate tiro, ova qumpikero kantaaqaini viri vate vairave.

16 Ne vira voqaantemake, vaiinti nahenti nivuqaa qoqaa niha ovavano ataa inantemake variqi vimanta vika ne koqe kaiqa vare vaira taveha, ni qova naaruvaini vaira vira autu tuaheraqi vuate.

Mosiva uva maara tivato uvarara tura

17 Ne nenta aatoqihai tiriara tiha, Viva Mosiva uva maara tivato uvaravata, paropeti vaiintinavu tivato uvaravata, vara qaqira kareva anivave, tivorave. Kia te vika uva qaqini vara kareravauve. Vika tivato uvava qaqi vivau variarire ti, te anuraukave.

18 Te ni tiva nimiari iriate. Naaruvavanovata vatavanovata kia taiqaraitiro, qaqi variqiro viraro vi uvavavata qaqi variqiro vuanarove. Vi uvaraqihairo ekaa uapaa uvavanovata kia taiqa viraitiro, variqiro viraro ekaa haikavano qovaraiqama viro vivauma varianarove.

19 Mosivavata paropeti vaiintinavuvata tivato uvava vaivaro vovano vi uvaraqihairo inaara uva vo raqa kero vokikaravata tiharo, Ne vi uvara homa raqa kevarave, tirera, vi vaiintiva naaruvaini Kotiva raqikina vatukaraqaa oruntaaina entara vira autuvano qumina inaara autuqaima varianarove. Vo vaiintivano Mosira uvavata paropeti vaiinti uvavata iriqiro viharo vokikaravata tiharo, Vi uvara iriqi vuate, tirera, vi vaiintiva naaruvaini Kotiva raqikina vatukaraqaa oruntaaina entara vira autuvano nora autuma varianarove.

20 Te mintimake ni tiva nimirerave. Parasi vaiintinavuvata, maara okara ti varia vaiintinavukavata, vika nái irike tiha, Tenavu Kotira uva iriha avuqavu ni vauraukave, ti variarave. Ne kia vika naatarake quqaiqamake koqe aaraqaa vivera, ne Kotiva raqikina vatukaraqaa kia ho vivarave.

Vora aruke okarara tura

(Ruki 12:57-59)

21 Haaru Mosiva ni kaivaqaukavarara tivato uvara ne vi uvara irurave. Vi uvava mintima tivo: Kia vora arukaane. Vora arukaira vaiintiva, viva uvama varaanarove, turave.

22 Viva minti tuva vaimantavata, kaiqe te qaiqaa vi uvara ni tiva nimiare. Nai qata vakaarara arara itairava, vi vaiintivavata vovano vora arukero uva varainantema kero, uva varaanarove. Te qaiqaavata ni tiva nimirerave. Nai qata vakaarara vaaquvanove tiaina vaiintira vira vita vare norakansoruvano vainaini vuru kaivaro viraqaa uva vataarire. Nai qata vakaarara, Are vueraiqiara vaiintivave, kia ai avu aatovata vaivo, tira vaiintiva, vivavata vora arukero uva varainantema kero, uva varairaro vira muntu qutuvuaka varia vataraqi ihaqima aqu kaanarove.

23 Vi uvara irihara areofaa taintaqaa vaihara vo haika Kotira iha quara amitare iraro ai qata vakaa vovano ariqaa uva vatairava qaqi vairera, 24 nenaofaa haika qaqi tainta tataa mini kera, oru nena qata vakaantira vaihara vi uvara naane avuqavuqama kera, viraqaahaira oru viofaara Kotira iha quara amitaane.

25 Vovano ariqaa uva vatareva ai vita vareroko naavuqira vireva auti vairera, vikantira vaakama vi uvara avuqavuqama kaane. Are kia mintiraitira,ko naavuqi viraroiasivano ariqaa uva vatero ai kiripu kauquqi kaira ai vita vare vuru karapuhiqi kevarave. 26 Te tiarira iriane. Are kiama karapuhiqihaira vaaka taiqenarave.Iasivano tina monura kia ekaa amiraitira, are kia ho vinarave, tiro. Ihuva turama.

Vora naata vaati vataakero hampi okara autirara tura

27 Ihuva minti tivakero viva vika tiva nimiro tiharo, Haaru Mosiva tivato uvara vo uva ne irurave. Vi uvava mintima tivo: Kia vora vaatintirave vora naatantirave hampi nuane, turave. 28 Kaiqe te qaiqaa ni tiva nimiare. Vaiintivano vo nahenti tavero aatoqihairoqai iriharo tiharo, Mpo, te vira vataake nuataarave, tivakero kia vikantiro niraitiro aatoqihairoqai mintima irirera, Kotiva virara tiharo, Are nahenti vataakera hampi nuaravave, tiharoma vira kaara vi vaiintiraqaa uva vataanarove.

29 Virara irihara are hini avuqohaira avu auti vaihara qora kaiqa vare vairera, qaiqaavata mintiaqi vuarorave tira, nena avu hini vira qaqira vaurukera aqukaane. Ai vaata ekaa nora iha itainaraqi aqukevorave, tira, koqemama are hini vaataqai qaqirakera variqi vinarave.

30 Ai kauqu tanaravano qora kaiqa vare vairera, mintiaqi vuarorave tira, vi kauqura qaqira teqa aqukaane. Ai vaata ekaa nora iha itainaraqi aqukevorave, tira, koqemama are hini vaataqai qaqirakera variqi vinarave.

Nai naata ekaara atitaaina okarara tura

31 Haaru Mosiva tivato uvava vovano mintima tiro: Vaiintivano nai naata qaqirakareva iharo nai naata qara amiro tiharo, Te vira qaqirama kauro, tivakeharo qara ami vairave, turave.

32 Kaiqe te qaiqaa virara ni tiva nimiare. Vira naatavano kia vo qoraintintiro hampi niraitiro vairaro, vira vaativano vo uva kaara vira qaqira kairaro vira naatavano vo qorainti varatairera, nai hoqarenaa vaati kaarama vi nahentiva naata vaati varaa okarara raqakaanarove. Vira qaraaka vaati vivavata vi nahentikantiro niharoma viva naata vaati varaa okarara raqa kaanarove. Kotiva mintima tianarove, tiro. Ihuva vi uvara turama.

Kauqu aiqiqaa aquke okarara tura

33 Ihuva minti tivakero viva uva tiva nimiqi viro tiharo, Haaru Mosiva uva vo ni kaivaqaukavarara tivato uvara ne vi uvaravata iriarave. Minti turave: Are kauqu aiqiqaa aqukehara tihara, Kotira autuqaa te quqaama mintirerave, tivatena uvara kia raqakaraitira, vi uvara tinantemakera autuane, turave.

34 Ho kaiqe te qaiqaa ni tiva nimiare. Ne kauqu aiqiqaa aqukehama tenavu quqaa mintirerave tihama kia Kotira autuqaa mintirerave tiate. Kia vo haika vo haika autu reha tiha, Tenavu quqaa mintirerave, tiate. Naaruvavano Kotiva oquvuaina taintava vairara ti, virara irihama kia naaruva autu reha tiha, Tenavu quqaa mintirerave, tiate.

35 Kotiva nai aiqu maa vataraqaa tututero vairara ti, virara irihama kia maa vatara autu reha tiha, Tenavu quqaa mintirerave, tiate. Ieruharemi vatukavano Avuhainaa Vaiinti noravano variaina vatukava vairara ti, virara irihama kia vi vatukara autu reha tiha, Tenavu quqaa mintirerave, tiate.

36 Kia nenta qiata autu reha tiha, Tenavu quqaa mintirerave, tiate. Ne kia ho nenta qiata kaakiara ereraiqama vuane, konkiraiqama vuane tivarave. Ne kia ho minti tirara ti, ne qumina nenta qiata autu reha, Tenavu mintirerave, tivorave.

37 Ne vaiha mintireka ivera, qaqi eoqai tivakeha mintiate. Kia mintireka ivera, qaqi kiaveqai tiate. Kia qumina vo uva vo uva tiha mintirerave tiate. Vo uva vo uvavano Sataaniraqihairo qovaraiqi vairave, tiro. Ihuva turama.

Vaiinti aruke munti okarara tura

(Ruki 6:29-30)

38 Ihuva minti tivakero tiva nimiqi viro tiharo: Mosiva uva vo tivato uvara nevata iriarave. Vi uvava minti turave: Vovano ai avu qimpa kairara, are nai avu homa qimpa kenarave. Vovano ai aarai ruvihi kairera, are nai aarai homa ruvihi kenarave, turave.

39 Vi uvava vaimantavata, kaiqe te ni qaiqaa tiva nimiare. Vaaqu vaiinti vovano ni qoraiqama nimitairera, kiama ne nai vira qoraiqama amitaate turo. Vovano ai auruvuta ruqema kairera, tuqantaa viraro hini auruvutavata ruqema kaarire.

40 Vovano aisioti varareva ai vita vareroko naavuqi vuru kareva auti vairera, nenasioti amiharama vira qaqi kairaro ai tavuna vukaivata varaarire.

41 Vovano ai ravaaqavu kero tiharo, Ti airaira varera vuru aumaiqamake timitaane, tirera, vira airaira aqu varera niaraiqama kera vuru amitaane. 42 Vovano vo haikara ai irairera, vira amiane. Vovano vo haika vahuqa varareva irera, kia aqao kiave tiraitira, qaqi vira amiane, tiro. Ihuva minti tura.

Nenta navutaakara muntuka vataate tura

(Ruki 6:27-28, 32-36)

43 Ihuva minti tivakero tiva nimiqi viro tiharo, Haaru ni kaivaqaukavara tu uvara ne iriarave. Vika minti turave: Nena navunaarara muntuka vataane. Nena navutaarara iri qoraiqama amitehara variane, turave.

44 Kaiqe te ni qaiqaa vi uvara tiva nimiare. Nenta navutaakara muntuka vateha variate, turo. Ni qoraiqama nimitekara Kotira aaraivaro viva vika kahaqama nimitaarire. 45 Ne mintihama nenta qova naaruvaini vaira ne vira vaintiqamama vivarave. Kotiva uva tivaro kuarivano iteharo koqe vaiintivata, qora vaiintivata, ita nimite vairave. Kotiva aaqu atitaivaro aaquvano avuqavu ni vai vaiintiravata, kia avuqavuqama kero ni vai vaiintiravata ruva nimite vairave. ˻Nevata nenta qova inantemake, koqe vaiintivata qora vaiintivata koqema nimitaqi vuate.˼

46 Niara muntuka vateka kia vikaraqai muntuka vataate. Niara muntuka vateka ne vikaraqai muntuka vataivera, Kotiva vira noqaa nana haikae ni nimianarove?Takisi vare variaka vika kia koqe vaiinti vaihavata, vika nái kena vaiintiara muntuka vateha variarave.

47 Ne nenta navunaakaraqai uva manteha vikaraqai quaheha vaivera, Kotira uva kia iriaka variantemake ne vaivarave. Ni kaiqavano vika kaiqa uri aatara kaataara vaimanta ne vika variantemakeqai variavo.

48 Ni qova naaruvaini vaiva, viva kia qora kaiqavata vararaitiro, avuqavuqai ni vairara ti, nevata avuqavuqamake niha variqi vuatema turo, tiro. Ihuva turama.